· 

Gastblog Frans van der Eem

ChatGPT: euforie of nachtmerrie?

------------------------------------

De discussie over nieuwe techniek(en) is van alle tijden, zeker als het gaat om de creatieve toepassingen ervan. Zo houdt ook de komst van ChatGPT, de nieuwste tekstgenerator op basis van kunstmatige intelligentie (AI, op z'n Engels) de gemoederen flink bezig. En zoals te verwachten was, is het "debat" grotendeels gepolariseerd. Daarbij overheersen de zorgen, onder meer over de aanslag die door ChatGPT zou worden gepleegd op de creativiteit.

En die overdreven zorgen vind ik nu weer zorgelijk.

ChatGPT en AI in het algemeen verschillen in wezen niet van bijvoorbeeld de computer, soundsoftware en het steeds meer AI-gestuurde Photoshop. Het zijn technieken en gereedschappen waarmee wij mensen ons creatieve leven (beter) vorm kunnen geven. Met wisselende resultaten natuurlijk, afhankelijk van de creativiteit van de gebruiker. Maar musici en producers maken dankbaar en vruchtbaar gebruik van sequencers, en illustratoren en fotografen idem dito van Photoshop.

En schrijvers dus van tekstgeneratoren. Dit al enige tijd passief, zoals het controleren op plagiaat, herhalingen, stijl en - meer specifiek - fouten in programmacode, maar nu ook actief, het (laten) schrijven van teksten.

Over ChatGPT is één ding duidelijk: originele fictie schrijft het niet. Laat staan met diepgang. Goede input (omschrijving, trefwoorden, verwijzing naar een bepaalde stijl) is sowieso vereist, maar dan nog. Het is echter goed om ons te realiseren dat de output van ChatGPT wat dat betreft niet zo heel veel verschilt van wat het merendeel van de fictieschrijvers produceert

Ik ben bang dat de critici van ChatGPT zich polariserend opstellen omdat ze zich bedreigd voelen. Niet zozeer maatschappelijk, een dooddoener bij elke nieuwe techniek, maar ook "creatief". En dat is niet terecht, want ChatGPT is niet creatief. Net zomin als Photoshop dat is. Wel kan ChatGPT creativiteit bevorderen (welke input geef je het algoritme mee) en de schrijver aldus werk uit handen nemen.

Maar creativiteit en originaliteit zijn bij ChatGPT nog ver te zoeken. Entrée de creatieve schrijver. Besef dan wel dat creativiteit en originaliteit niet alleen een kwestie zijn van "Ik ben creatief en origineel, dus wie maakt me wat", maar altijd afhankelijk zijn van de interactie tussen de maker en zijn "publiek". Bij ChatGPT en de zusterprogramma's MidJourney en Dell-E (afbeeldingen) gaat het - veel beperkter - om de interactie tussen de maker en zijn gereedschap. Waardevol gereedschap, maar maak de waarde ervan niet groter en - vooral - niet kleiner dan hij is. Maak simpelweg gebruik van de mogelijkheden.

-------------------------------------------

Frans schrijft sinds 2017 (ultra)korte verhalen, waarvan er bijna 90 zijn gepubliceerd in 32 papieren verzamelbundels en online. Zijn thriller novelle "Maaiveld"verscheen in 2021 als e-book bij Godijn Publishing