De opbouw van de tentoonstelling
“Erwin Olaf heeft, samen met Taco Dibbits, hoofddirecteur Rijksmuseum, elf foto’s en één videoinstallatie geselecteerd die worden getoond in combinatie met elf schilderijen en een prent uit de collectie van het Rijksmuseum. Daardoor is te zien dat Olaf moeiteloos een brug slaat tussen heden en verleden. Iedere kunstenaar staat voor dezelfde opgaven en werkt met dezelfde middelen: licht, expressie, stofuitdrukking. Olaf: ‘Ik herken mezelf in die schilderijen. Het is de innerlijke noodzaak om jezelf uit te drukken. Dat innerlijke onderzoek vind ik het zwaarste, maar ook het leukste.’
Mijn waarneming
Een mooie en verhelderende tentoonstelling. Erwin Olaf snijdt in zijn commentaren bij de schilderijen belangrijke zaken aan die ook van toepassing zijn op het schrijven. Ik maak een keuze en vat samen. De letterlijke teksten en de afbeeldingen van de schilderijen zijn hieronder te zien.
Fotograferen en Schrijven
-
Suggereer een emotie met een enkel gebaar
-
Geef niet alles weg, maar laat iets te raden over
-
Met minimale middelen kun je een grote zeggingskracht bereiken
-
Het is niet nodig te 'schreeuwen. Vertel het verhaal ingetogen met het accent op de essentie.
-
Ook wat je niet ziet, vertelt een verhaal
-
De details zijn van belang (bijvoorbeeld een verschoven stoel, hoeveel whisky zit er in het glas)
-
Het gaat niet alleen om een registratie van de werkelijkheid, maar ook om de suggestie wat er achter de werkelijkheid zit.
1. Hope, the kitchen 2005 Erwin Olaf
‘Het lukt me steeds beter een emotie te suggereren met een enkel gebaar. Daarvoor breng ik een aantal elementen bij elkaar: een verschoven stoel, een stukje taart, de telefoon.’
2. Hollands meisje aan het ontbijt Jean Etienne Liotard 1756
‘Dit is een heel ingetogen schilderij, waar met minimale middelen een verhaal gesuggereerd wordt. We weten niet precies wat hier gebeurt: is er een ander bij, wat doet ze, wat is er net gebeurd? Daar gaat het in mijn eigen latere werk ook vaak over: daarin gaat het om het ene moment, net nadat iets voorgevallen is. Je moet niet alles ‘weggeven’, maar iets te raden overlaten.’
Keyhole 3 (2012) Erwin Olaf
'Ik kijk met een milde blik terug op mijn vroegere werk, alsof ik kijk naar het werk van mijn favoriete opstandige neefje, maar ik voel me meer thuis bij mijn latere werk.
Ik vind het niet meer nodig te schreeuwen, mezelf naar voren de wereld in te duwen, te overtuigen van mijn meningen en mijn gelijk. Het gaat me sinds 2003 om thema's als de eerste traan (Grief). Uiteindelijk gaat alles wat ik fotografeer om mijn eigen emoties.
’Galante conversatie, beter bekend als ‘De vaderlijke vermaning’ Gerard ter Borch ca 1654
‘Het is fascinerend dat je naar dit doek kijkt, nog zinder dat je de titel kent, dat je een emotie herkent aan de houding van het meisje. aan de buiging van haar nek zie je dat ze schuldig is. Ze heeft iets gedaan dat schijnbaar niet door de beugel kan. Het is toch intrigerend dat wij vier eeuwen later een schuldbewuste houding van toen nog steeds herkennen.'
Grief, Margaret portrait Erwin Olaf 2007
'Dit is het enige model uit Grief van wie ik alleen een portret heb gemaakt, geen grotere scene. Ik vind de portretten vaak spannender, met een grote scene is het vaak makkelijker binnenkomen. In een portret ben je op de kleinste details aangewezen: hoeveel whisky is er in het glas, tot hoever zit het gordijn dicht, kijkt ze je aan of niet? Of luikt zij zelfs haar ogen?
Dat maakt een enorm verschil.
Allegorie op de winter Caesar van Everdingen ca 1644
'Op het moment dat deze vrouw contact met de kijker zou maken, wordt ze heel direct of zelfs brutaal. Dat geldt voor een schilderij net zo goed als voor een foto. Doordat je haar ogen niet ziet, verkeert ze in haar eigen wereld en wordt hert beeld intiemer. De grote lappen stof in rustige aardetinten verdelen het vlak en spelen met licht en donker.'
Hope, Portrait 5 Erwin Olaf 2005
'De serie Hope speelt eind jaren 1950. Ik gebruik vaak een tijdreis naar het verleden als stijlmiddel om duidelijk te maken dat je in mijn gedachtewereld terechtkomt en dat ik geen registratie van de werkelijkheid geef. De emotionele werkelijkheid van het heden getransporteerd naar de vormgeving van decennia geleden.
Portret van een meisje in het blauw Johannes Verspronck 1641
'Zolang ik in het Rijksmuseum kom, vind ik dit een van de meest bijzondere schilderijen. Ik heb ervan geleerd dat je soms maar minimale middelen nodig hebt om grote zeggingskracht te bereiken. Als je fotografeert, dan registreer je met een technisch hulpmiddel iemands blik, maar Verspronck heeft het meisje met een puntje witte verf in haar ogen tot leven gebracht. Ze kijkt je echt aan.'